Freedom of speech on social networks

 *This essay is published as a part of the process of creating an electronic platform which among other things will be protecting its users from fake news. (greek below)

                The creation of the internet and the development of technologies that allow an increasingly faster and multifaceted communication from distance, have made the need to find protocols which will guarantee their harmonic and beneficial use more and more necessary. How we deal with freedom of speech on the internet is also an important question among others. The change of the communication context demands for new arrangements. If, for example, communication happens live at a square or at a bar, there are some characteristics as far as how, when and to whom we talk, which do not apply to distant, usually impersonal, anonymous and asynchronous communication. This essay processes freedom of speech on the internet and specifically on social networks.

                To begin with, let’s define the notion of freedom of speech.  As speech we should not see only written or oral verbal communication, but expression with every form and content, whether it’s a dance, a mathematical theorem, a sculpture, the construction of a machine and so on, at the present or stored in any medium. Freedom means that speech can take place without any obstacle by any person or group by any means, whether it is physical violence or threat, intimidation, slander, stigmatization, deprivation of resources and means of expression and so forth. On this essay in principle I support total freedom of speech for all people independently of their characteristics such as sex, race and lineage, sexual orientation, wealth, institutional recognition, age, physical ability and the rest. Thus all arguments are based on this position, which is not held as generally objectively right but as a political choice. There is not after all, as far as I know, some kind of objectively right ethics. It is us choosing our ethics and then based on that we can say whether something is objectively right or not. Of course everything has its limits, even freedom of speech. But before we get into that, let’s take a look at the importance of freedom of speech.

                Freedom of speech is a value of existential importance. We understand that we exist through interaction with ourselves and our environment. Being able to express ourselves and come in touch with the expression of others may be the only way for us to exist. On a more specific level, in a community the access to expression related to information is directly connected to the functionality of the community as well as its security. From our distant ancestors who as primates were observing their surroundings and in case of danger they would inform the rest of the community, to our contemporary societies in order to know from where we can find a job to how decisions which involve us as individuals or as groups are made, and which ideas and practices can make our lives better or worse, the unobstructed circulation of information is of vital importance. Information allows us to know what’s going on in our environment and our ways of action in it, thus we can make autonomous choices accordingly to our goals. Even more so in today’s society of information, because lack of access to information means inequality, among groups who have infinite access to it and groups who do not or have a partial one.

                Most of the times, it is obvious that people and groups who ask for restrictions to freedom of speech want to impose their own narratives and to control others. A practice which is not related exclusively to totalitarian regimes who define themselves as such, but often to people and groups who declare that they defend freedom. For all the aforementioned reasons and even more, we owe to confront with great strictness whichever demand for concession of our freedom of speech, because we can easily be led to inexistence or darkness or both. In which cases and how should freedom of speech be limited though?

                The general idea of limitation is that freedom of speech should not threat with harm the same community which is meant to protect and as a result itself. Freedom of speech is not set as an independent value, rather as a value for the existence of a community and the members who constitute it. Of course, we cannot record all the cases where we can express ourselves, but we can record most of those where we cannot, which have to be comparatively minimal. Actually as many cases as required to ensure the maximum freedom of speech possible. Some basic examples of limitation of expression is when it is related to slander, threat, blackmailing, harassment or offending dignity as well, to making public private or secret information, to calls to crimes against people and groups and to insemination of fake news which can harm society.

                Without much thought it is obvious that these general cases cannot easily get specified. A basic reason is that what is harmful is relative to how harm is defined. In the case of slander for instance, if some people were vaguely accused of making profit by all means would consider this as slander, while others would do so only if there was a specific accusation like theft. We have to look very carefully at how we can deal with this issue, because we can easily get to stupid conclusions, giving in to our desire to make some general rules no matter what.

                We must have clear in our minds that there cannot be general rules applying to all cases. That has a serious consequence: there is no sort of priesthood – in the case of social networks this of their administrators – able to produce universal rules and replace totally the local communities that these rules are aimed at. The semantics of facts change accordingly to age and place. To one society an invitation to a game with people throwing stones at one another is crime, to another it is a game. To a person it is indifferent to be sworn at by someone, to another it is traumatic and there are many cases of people who commit suicide because of the stigmatization and the outcry taking place at social networks. In a society during a warfare period it is logical for calls to armed battle to happen. Let’s see then, how and to what extent we can deal totally with these issues.

                Maximum freedom of speech remains our main point of reference. Another point of reference is the objective definition of harm. For example, I do not consider display of pornography as something that should be censored, given that it has occurred along with the consent of all parties. On the objective part, sexual act is just another function of the human body and it is no more harmful than drinking water. On the contrary child pornography – where it is doubted whether there can be consent – cannot be allowed. An invitation to a consensual game of throwing stones through the internet is not a call to harm rather than a conscious game. Swearing at person does not mean anything by itself. Generally speaking, nobody got any harm because someone else called them an asshole. However, if there is some sort of constant harassment and humiliation of somebody’s personality, there how traumatic can that be should be taken into consideration. If someone gets slandered about doing something really bad, it is objective truth that they will most probably suffer social violence. A public invitation to a protest cannot be an offense, it is an elementary right. On the contrary, a public invitation to bomb attacks during a peace period is an invitation to a crime that can cost human lives. Of course, we should not forget state terrorism. Recently at the Aristotle University of Thessaloniki a police officer shot head straight an unarmed protesting student with a flashbang  grenade just a few meters away from him and injured him. The greek government expressed its support to this act and called the police to continue its work. This is a call to criminal activity, but it cannot be censored because it does not call to something specific and even more so because people must be aware of their government’s policies. A position for or against the presence of police within universities’ campus would not be censored either. Neither a person whether they take a position for or against the coronavirus pandemic vaccines. If nonetheless they claimed that the vaccines have harmful ingredients on purpose, something for which there is no evidence, they would be censored. It is a kind of propaganda that has happened and has cost lives as misinformation.

                By now, it probably gets evident that my position is that something falling in the categories to be censored, can be censored only if it objectively causes specific very serious damage in fact and not if it is generally harmful and it can potentially lead to something very negative. And this is the case even more so, because something is exclusively harmful or beneficial very rarely. For instance, someone could reasonably claim that calling to the construction of an airline company would lead to harming the environment. However, we live in a society where use of airplanes is very common and it also helps to the networking (scientists, activists etc) who positively contribute to the management of environmental issues. Such an invitation could not be censored. As well as satire cannot be easily censored at all. Anybody towards anybody and for any subject can do satire. Even if it hurts sometimes, people who have been hurt included. A democracy is based upon its people’s right to offend one another and doubt one another. It is based upon being able to listen to people that we don’t like saying things that we don’t like and to understand that for every fact there are different interpretations than ours.

                We should bear in mind that when speaking about freedom of speech on social networks, we actually speak about their part which constitutes a digital public space. There are differences between a public, a social and a private space. In private space, like at our home or a digital private conversation we can put some very personal terms about whom with hang out with. In social space, as a club or a group on a social network there can also be some more specific rules of communication. In public space, like in the street or a public post on the internet, rules can only be the minimum – taking into account whether we like it or not the relative laws of the state that a place is incorporated into – given the amount of people there and their diversity, so that coexistence is possible without constant collisions and marginalization.

                It has to be clear to us that there is no such thing as perfect solution. In whatever we do, we gain something and we lose something. For instance, someone could claim that by allowing insulting content some people according to their subjective experience could have a hardship. It is obvious that we have to listen to subjective experience and take it into account, but there is no point even to discuss without objectivity. If so to say anybody could claim they are right just because they express their opinion. Moreover I consider it principally more important to minimize a prohibition rather than universally decrease the ability of people to express and exist, and being binded by more rules. A society of appropriateness is miserable and oppressing from whatever perspective it occurs. And this is a political choice on my part of course. Besides, there is people’s personal responsibility on how and with what they interact. An electronic platform provides some protocols that facilitate communication. It is not some sort of big brother to protect users in their absence. We aim at the autonomy of people and the society of responsibility where all its members take care of the others and themselves, not at a society where its members wait rightfully for an institution to make decisions for them and replace them.

                So as to focus on what happens in the cases which the general protocol cannot deal with, a solution is to emphasize not only prohibition or punishment, but the ability of the users to choose the content they get in touch with. That they can exclude people from seeing their content, they can choose the content they get in touch with and that this content can be evaluated so that they can read for example what they prefer. Additionally if there are people moderating a possible ban of comments, it is important that they are trained in communication and that they have knowledge of the context (social, cultural etc) within which the comments occur. And of course we should bear in mind that the internet cannot fully replace human relations and that as a society – judging by the quality of the content of social network posts – we still have a lot of steps to do in order to learn to have empathy and respect towards other people and be able to have a dialogue.

                What happens as far as methods of moderating content are concerned when this breaks the rules of the community as I have described them above? Depending on the severity and the frequency of the violation through posts, the moderators of a platform can message the violators urging them to comply with the rules, they can flag a post as problematic, they can hide a post leaving it accessible though to whomever wants to see it and they can delete the post. As far as the person doing the problematic posts is concerned, besides notifications and the aforementioned measures do not work or a very serious violation has happened then they can have a temporary prohibition to make posts and as a last resort their accounts permanently suspended.

                Apart from the rules governing the behavior of users with regard to freedom of speech, rules about the relative moderation are also necessary. All community rules have to be clear and accessible to all members of the community, who will be able to knowledgably choose their participation in it, and the rules should be applied without bias to all cases where moderators can intervene. The software must be open – source and have a clear function, without having any hidden moderating function. The data of the members must belong to them and after a certain amount of time they could be deleted if the members wish so. The software must be free to use, so that in the case that a portion of people does not want to participate with a platform’s terms could make a platform of its own instead of being forced to comply with a specific set of rules because of lack of alternatives. When there is some kind of penalty by the moderators this should be as clearly justified on evidence based on the rules as possible, and of course people who moderate should take the responsibility of applying a penalty and should be able to be judged by the community as far as the right application of rules by them is concerned.

                Finally, when and as much as this is possible and suitable, an electronic platform should facilitate relations among its members and avoid being completely impersonal. Let’s not forget that we do not have to do with content producing machines but with people who have their own day to day life and history. There should be feedback between members and administration, so that a division between priesthood and an audience is not imposed in order to find a common ground for expression and needs. So, based on all that has been said till now, the effort to achieve a convergence among maximum freedom of speech which is the first priority, understanding objectively serious harm in the context that it is happening, inclusivity of the community’s needs and existent local laws should be exhaustive. Let’s have platforms which facilitate expression, sharing and coexistence incorporating as many people as possible with respect to diversity and the personality of each and every one

 

Ελευθερία του λόγου στα κοινωνικά δίκτυα

*Το δοκίμιο αυτό είναι μέρος της διαδικασίας δημιουργίας μίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας η οποία μεταξύ άλλων θα προστατεύει τα μέλη από τις ψευδείς ειδήσεις.

 

                Με τη δημιουργία του διαδικτύου και την εξέλιξη των τεχνολογιών που επιτρέπουν την όλο και πιο ταχεία και πολύπλευρη επικοινωνία από απόσταση, γίνεται διαρκώς επιτακτικότερη η ανάγκη για εύρεση πρωτοκόλλων που θα εξασφαλίζουν την αρμονική και ωφέλιμη χρήση τους. Το πώς πραγματευόμαστε την ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο είναι ένα ζητούμενο μεταξύ άλλων. Η αλλαγή του πλαισίου επικοινωνίας απαιτεί νέες διευθετήσεις. Για παράδειγμα αν η επικοινωνία συμβαίνει από κοντά σε μια πλατεία ή σε ένα μπαρ, έχουμε κάποια δεδομένα στο πώς, πότε και με ποια άτομα μιλάμε, που δεν ισχύουν στην εξ αποστάσεως συχνά απρόσωπη, ανώνυμη ή και ασύγχρονη επικοινωνία. Στο δοκίμιο αυτό πραγματεύεται η ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο και πιο συγκεκριμένα στα κοινωνικά δίκτυα.

                Για αρχή ας ορίσουμε την έννοια της ελευθερίας του λόγου. Ως λόγο δε θα πρέπει να βλέπουμε μόνο τη γραπτή ή προφορική λεκτική επικοινωνία, αλλά την έκφραση με οποιαδήποτε μορφή και οποιοδήποτε περιεχόμενο, είτε είναι ένας χορός, είτε ένα μαθηματικό θεώρημα, είτε ένα γλυπτό είτε η κατασκευή μιας μηχανής και ούτω καθεξής, στο παρόν ή αποθηκευμένα σε οποιοδήποτε μέσο. Ελευθερία σημαίνει πως ο λόγος μπορεί να συμβαίνει χωρίς να παρεμποδίζεται από κάποιο άτομο ή ομάδα με οποιοδήποτε τρόπο, είτε αυτός είναι η σωματική βία είτε η απειλή, ο εκφοβισμός, η συκοφαντία, ο στιγματισμός, η αποστέρηση των πόρων και των μέσων έκφρασης και ούτω καθεξής. Στο άρθρο αυτό συντάσσομαι καταρχήν υπέρ της συνολικής ελευθερίας του λόγου όλων των ατόμων και των ομάδων αδιακρίτως των χαρακτηριστικών τους, είτε αυτό είναι το φύλο, η φυλή και η καταγωγή, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η οικονομική κατάσταση, η θεσμική αναγνώριση, η ηλικία η σωματική ικανότητα και τα λοιπά. Κατά συνέπεια όλη η επιχειρηματολογία εδράζεται σε αυτή τη θέση, η οποία δεν τίθεται ως αντικειμενικά σωστή αλλά ως πολιτική επιλογή. Δεν υπάρχει άλλωστε καθ’ όσων  γνωρίζω μία αντικειμενικά σωστή ηθική. Εμείς επιλέγουμε την ηθική μας και με βάση αυτή μπορούμε μετά να πούμε κατά πόσο κάτι είναι αντικειμενικά σωστό ή όχι. Φυσικά σε όλα υπάρχουν όρια, ακόμη και στην ελευθερία του λόγου. Προτού όμως ψηλαφήσουμε αυτό το θέμα, ας δούμε τη σημασία της ελευθερίας του λόγου.

                Η ελευθερία του λόγου είναι υπαρξιακής σημασίας αξία. Καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουμε μέσα από την αλληλεπίδραση με τον εαυτό μας και το περιβάλλον μας. Το να μπορούμε να παράγουμε λόγο και να ερχόμαστε σε επαφή με λόγο ίσως είναι ο μόνος τρόπος για να υπάρχουμε. Σε ένα πιο συγκεκριμένο επίπεδο, σε μία κοινότητα η πρόσβαση στο λόγο που σχετίζεται με την πληροφόρηση, συνδέεται άμεσα με την ομαλή λειτουργία της κοινότητας αλλά και την ασφάλειά της. Από τους μακρινούς προγόνους μας που ως πρωτεύοντα παρατηρούσαν το περιβάλλον και σε περίπτωση κινδύνου πληροφορούσαν την υπόλοιπη κοινότητα, μέχρι τις σημερινές μας κοινωνίες από το να γνωρίζουμε πού μπορούμε να βρούμε εργασία μέχρι το πώς παίρνονται αποφάσεις που μας αφορούν ως άτομα και ως σύνολο και το ποιες ιδέες και πρακτικές μπορούν να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη ή χειρότερη, η ανεμπόδιστη μετάδοση της πληροφορίας είναι ζωτικής σημασίας. Η πληροφορία μας επιτρέπει να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στο περιβάλλον και τους τρόπους δράσης μας σε αυτό, κατά συνέπεια ανάλογα με τους στόχους μας να επιλέγουμε αυτόνομα. Ακόμη περισσότερο στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας, διότι η μη πρόσβαση σε πληροφορία σημαίνει ανισότητα, ανάμεσα σε σύνολα που έχουν απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφόρηση και σύνολα που δεν έχουν ή έχουν μερική.

                Τις περισσότερες φορές, είναι προφανές ότι άτομα και ομάδες που ζητούν τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου, θέλουν να επιβάλλουν τα δικά τους αφηγήματα και να ελέγξουν τους άλλους. Πρακτική που δε σχετίζεται μόνο με ολοκληρωτικά καθεστώτα που αυτοδιορίζονται ως τέτοια, αλλά συχνά και με άτομα και ομάδες που λένε ότι υπερασπίζονται την ελευθερία. Για όλους τους λόγους που αναφέρθηκαν και ακόμη περισσότερους, οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε με μεγάλη αυστηρότητα οποιοδήποτε αίτημα εκχώρησης του δικαιώματος της ελευθερίας του λόγου, γιατί πολύ εύκολα οδηγούμαστε στην ανυπαρξία ή στο σκοτάδι ή και στα δύο. Σε ποιες όμως περιπτώσεις και πώς οριοθετείται η ελευθερία του λόγου;

                Η γενική ιδέα της οριοθέτησης είναι η ελευθερία του λόγου να μην απειλεί με βλάβη την ίδια την κοινότητα που υπερασπίζεται και κατά συνέπεια τον εαυτό της. Η ελευθερία του λόγου δεν τίθεται ως ανεξάρτητη αξία, αλλά αξία για την ύπαρξη της κοινότητας και των ατόμων που την απαρτίζουν. Φυσικά δεν μπορούμε να καταγράψουμε όλες τις περιπτώσεις όπου θα πρέπει να μπορούμε να εκφραζόμαστε, μπορούμε όμως να καταγράψουμε τις περισσότερες από αυτές που δεν μπορούμε να εκφραζόμαστε, οι οποίες οφείλουν να είναι συγκριτικά ελάχιστες. Για την ακρίβεια τόσες όσες χρειάζεται ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή ελευθερία έκφρασης. Μερικά βασικά παραδείγματα περιορισμού της έκφρασης είναι όταν αυτή σχετίζεται με συκοφαντία, με απειλή, εκβιασμό, παρενόχληση ή και προσβολή της αξιοπρέπειας, με δημοσιοποίηση πληροφοριών οι οποίες είναι  ιδιωτικές ή απόρρητες, με κάλεσμα σε εγκλήματα κατά ατόμων και ομάδων και με διασπορά ψευδών ειδήσεων οι οποίες μπορούν να βλάψουν το σύνολο.

                Με λίγη σκέψη είναι προφανές ότι αυτές οι γενικές περιπτώσεις δεν είναι πολύ εύκολο να εξειδικευτούν. Ένας βασικός λόγος είναι πως το τι συνιστά βλάβη είναι σχετικό με το πώς ορίζεται η βλάβη. Στην περίπτωση της συκοφαντίας, ας πούμε ότι κάποια άτομα αν γενικά και αόριστα τα κατηγορούσαν ότι κοιτούν να βγάζουν κέρδος όπως μπορούν θα το θεωρούσαν συκοφαντία ενώ κάποια άλλα μόνο αν υπήρχε μια σαφής κατηγορία όπως η κλοπή. Οφείλουμε με πολλή προσοχή να δούμε πώς μπορούμε να διευθετήσουμε αυτό το πρόβλημα γιατί πολύ εύκολα μπορούμε να καταλήξουμε σε ανόητα συμπεράσματα ενδίδοντας  στην επιθυμία να βγάλουμε γενικούς κανόνες οπωσδήποτε.

                Πρέπει να έχουμε ξεκάθαρο στο νου μας ότι δε γίνεται να υπάρχουν γενικοί κανόνες που να πιάνουν όλες τις περιπτώσεις. Αυτό έχει μια σημαντική συνέπεια: δεν υπάρχει ένα ιερατείο – στην περίπτωση των κοινωνικών δικτύων αυτό των διαχειριστών τους – ικανό να βγάλει καθολικούς κανόνες και να αντικαταστήσει πλήρως τις τοπικές κοινότητες που αφορούν αυτοί οι κανόνες. Ανάλογα με την εποχή και τον τόπο αλλάζει η σημειολογία των γεγονότων. Για μια κοινωνία το κάλεσμα σε πετροπόλεμο είναι κάλεσμα σε παιχνίδι, για μια άλλη σε εγκληματική ενέργεια. Για κάποιο άτομο το να το βρίσουν είναι αδιάφορο για κάποιο άλλο τραυματικό και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ατόμων που αυτοκτονούν από το στιγματισμό και την κατακραυγή και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε μια κοινωνία σε καιρό ένοπλου πολέμου είναι λογικό να γίνονται καλέσματα σε ένοπλες μάχες. Ας δούμε λοιπόν, πώς και σε τι βαθμό μπορούμε να διευθετήσουμε συνολικά αυτά τα θέματα.

                Βασικός γνώμονας παραμένει η μέγιστη ελευθερία του λόγου. Άλλος ένας γνώμονας είναι ο αντικειμενικός ορισμός της βλάβης. Για παράδειγμα δε θεωρώ την προβολή πορνογραφίας ως κάτι που πρέπει να λογοκρίνεται, εφόσον έχει συμβεί βέβαια με τη συναίνεση όλων των μερών. Στο αντικειμενικό σκέλος, η σεξουαλική πράξη είναι μια ακόμη λειτουργία του σώματος και δεν είναι περισσότερο επιβλαβής από την προβολή της πόσης νερού. Αντιθέτως η παιδική πορνογραφία όπου είναι αμφίβολο κατά πόσο μπορεί να υπάρξει συναίνεση δεν μπορεί να είναι επιτρεπτή. Το κάλεσμα μέσω διαδικτύου σε ένα πετροπόλεμο εφόσον είναι με τη συναίνεση των μελών δε συνιστά κάλεσμα σε βλάβη παρά συνειδητό παιχνίδι. Η ύβρις από μόνη της δε λέει κάτι. Γενικά δεν παθαίνει κανείς κάτι αν τον πούνε μαλάκα. Αν όμως υπάρχει διαρκής παρενόχληση και ισοπέδωση της προσωπικότητας ενός ανθρώπου εκεί θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το κατά πόσο είναι τραυματικό αυτό. Αν κάποιο άτομο συκοφαντηθεί για μια πολύ κακή πράξη θα είναι αντικειμενικό το ότι ως συνέπεια θα αντιμετωπίσει κοινωνική επιθετικότητα. Το δημόσιο κάλεσμα σε μια πορεία διαμαρτυρίας από μόνο του δεν μπορεί να συνιστά αδίκημα, είναι θεμελιώδες δικαίωμα. Αντιθέτως ένα δημόσιο κάλεσμα για βομβιστικές επιθέσεις εν καιρώ ειρήνης είναι κάλεσμα σε έγκλημα που μπορεί να στοιχίσει ανθρώπινες ζωές. Φυσικά δε θα πρέπει να ξεχνούμε την κρατική τρομοκρατία. Πρόσφατα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αστυνομικός έριξε σε ευθεία βολή σε απόσταση λίγων μόλις μέτρων βόμβα κρότου λάμψης στο κεφάλι ενός άοπλου φοιτητή, οποίος τραυματίστηκε. Η ελληνική κυβέρνηση κάλυψε αυτήν την πράξη και κάλεσε την αστυνομία να συνεχίσει το έργο της. Αυτό είναι κάλεσμα σε εγκληματική δράση, ωστόσο δεν μπορεί να λογοκριθεί γιατί δεν καλεί σε κάτι συγκεκριμένο και ακόμη περισσότερο διότι ο κόσμος πρέπει να είναι ενήμερος για τις πολιτικές της κυβέρνησης. Επίσης δε θα λογοκρινόταν σε καμία περίπτωση μία θέση είτε ήταν γενικά υπέρ είτε κατά της αστυνομίας στα πανεπιστήμια. Δε θα λογοκρινόταν κάποιο άτομο αν έπαιρνε θέση είτε υπέρ είτε κατά των εμβολίων για την πανδημία του κορωνοϊού. Αν όμως ισχυριζόταν ότι τα εμβόλια έχουν βάσει σχεδίου επιβλαβή συστατικά, κάτι για το οποίο δεν υπάρχει καμία απόδειξη, θα λογοκρινόταν. Είναι προπαγάνδα που έχει συμβεί και έχει στοιχίσει ανθρώπινες ζωές ως παραπληροφόρηση.

                Εδώ μάλλον γίνεται αντιληπτό ότι η θέση μου είναι πως κάτι που εμπίπτει στις κατηγορίες που λογοκρίνονται, λογοκρίνεται μόνο όταν αντικειμενικά προκαλεί μια συγκεκριμένη σοβαρή βλάβη έμπρακτα και όχι αν γενικά και αόριστα είναι επιβλαβές ή μπορεί να οδηγήσει σε κάτι αρνητικό. Και αυτό ακόμη πιο έντονο από το γεγονός ότι πολύ σπάνια κάτι είναι μόνο επιβλαβές ή επωφελές. Για παράδειγμα το κάλεσμα στη δημιουργία αεροπορικής εταιρίας θα μπορούσε εύλογα να ισχυριστεί κάποιο άτομο ότι οδηγεί σε κάτι που βλάπτει πολύ το περιβάλλον. Όμως ζούμε σε μια κοινωνία που χρησιμοποιεί τα αεροπλάνα κατά κόρον και επίσης η χρήση αεροπλάνων βοηθά στη δικτύωση ανθρώπων (επιστημόνων, ακτιβιστών κτλ) που συμβάλλουν θετικά στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Δε θα μπορούσε να λογοκριθεί ένα τέτοιο κάλεσμα. Όπως δεν μπορεί καθόλου εύκολα να λογοκριθεί η σάτιρα. Σάτιρα γενικά μπορεί να γίνει από οποιοδήποτε άτομο για οποιοδήποτε θέμα και προς οποιοδήποτε άλλο άτομο. Ακόμη και αν πονάει αρκετές φορές ίσως και άτομα που έχουν ήδη πονέσει. Μια δημοκρατία στηρίζεται στο να μπορούν τα μέλη της να προσβάλλουν και να αμφισβητούν το ένα το άλλο. Και στο να μπορούμε να ακούμε από άτομα που δε μας αρέσουν πράγματα που δε μας αρέσουν και να καταλαβαίνουμε πως για κάθε γεγονός υπάρχουν και άλλες ερμηνείες πέρα από αυτές που εμείς επιλέγουμε να δώσουμε.

                Ας έχουμε κατά νου ότι όταν μιλάμε για ελευθερία του λόγου στα κοινωνικά δίκτυα, ουσιαστικά μιλάμε για το τμήμα τους που αποτελεί ένα ψηφιακό δημόσιο χώρο. Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα σε ένα δημόσιο, σε ένα κοινωνικό και σε έναν ιδιωτικό χώρο. Στον ιδιωτικό χώρο, όπως είναι το σπίτι μας ή μια ηλεκτρονική ιδιωτική συνομιλία μπορούμε να βάζουμε πολύ προσωπικούς όρους για το με ποια άτομα συναναστρεφόμαστε. Στον κοινωνικό χώρο όπως είναι ένας σύλλογος ή μια ομάδα σε ένα κοινωνικό δίκτυο επίσης μπορούν να μπαίνουν κάποιοι πιο συγκεκριμένοι κανόνες επικοινωνίας. Σε ένα δημόσιο χώρο όπως ο δρόμος ή μια δημόσια ανάρτηση στο διαδίκτυο, οι κανόνες δεν μπορούν παρά να είναι οι ελάχιστοι – λαμβάνοντας υπόψη και την εκάστοτε κρατική νομοθεσία στην οποία καλώς ή κακώς εντάσσεται κάποιος τόπος – δεδομένου του πλήθους των ατόμων εκεί αλλά και της πολυμορφίας, ώστε να είναι δυνατή η συνύπαρξη δίχως διαρκείς τριβές και αποκλεισμούς.

                Θα πρέπει να μας είναι ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει τέλεια λύση. Σε οτιδήποτε κάνουμε κάτι κερδίζουμε κάτι χάνουμε. Για παράδειγμα θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιο άτομο ότι με το να είναι επιτρεπτό υβριστικό περιεχόμενο κάποιο άτομο με βάση την υποκειμενική του εμπειρία μπορεί να δυσκολεύεται. Προφανώς αφουγκραζόμαστε την υποκειμενική εμπειρία και τη λαμβάνουμε υπόψη, όμως χωρίς αντικειμενικότητα δεν έχει καν νόημα να μιλάμε. Αν δηλαδή κάθε άτομο λέει ότι ισχύει η άποψη του απλά και μόνο γιατί την εκφράζει. Και επίσης το θεωρώ αξιακά πιο σημαντικό να ελαχιστοποιηθεί μία απαγόρευση παρά να μειωθεί καθολικά η δυνατότητα των ανθρώπων να εκφράζονται και να υπάρχουν, και να δεσμεύονται από περισσότερους κανόνες. Είναι μίζερη και καταπιεστική μία κοινωνία καθωσπρεπισμού από όποια σκοπιά και αν προκύπτει. Και αυτό είναι μία πολιτική επιλογή από πλευράς μου βέβαια. Από εκεί και έπειτα είναι και η προσωπική ευθύνη των ατόμων στο με τι και πώς αλληλεπιδρούνε. Μία ηλεκτρονική πλατφόρμα δημιουργεί κάποια πρωτόκολλα που βοηθούν στην επικοινωνία. Δεν είναι κάποιο είδος μεγάλου αδελφού που προστατεύει τους χρήστες και τις χρήστριες ερήμην τους. Επιδιώκουμε την αυτονομία των ατόμων και την κοινωνία της υπευθυνότητας που όλα τα μέλη της φροντίζουν για τους άλλους και τον εαυτό τους, όχι μια κοινωνία όπου τα μέλη της περιμένουν δικαιωματικά από έναν φορέα να παίρνει αποφάσεις γι’ αυτά και να τα αντικαθιστά.

                Για να εστιάσω λοιπόν στο τι γίνεται στις περιπτώσεις που δεν καλύπτονται από το γενικό πρωτόκολλο, μία λύση είναι να δοθεί έμφαση όχι μόνο στην απαγόρευση ή στην τιμωρία αλλά στη δυνατότητα επιλογής σε κάθε άτομο στο με τι περιεχόμενο έρχεται σε επαφή. Να μπορεί να αποκλείει άτομα από το να βλέπει τις δημοσιεύσεις και τα σχόλιά τους, να επιλέγει περιεχόμενο δημοσιεύσεων και σχολίων ή αυτό το περιεχόμενο να είναι και αξιολογημένο ώστε να μπορεί να διαβάσει αυτά που προτιμά. Επίσης αν υπάρχουν άτομα που διαχειρίζονται πιθανό αποκλεισμό σχολίων είναι σημαντικό να είναι εκπαιδευμένα στην επικοινωνία και να γνωρίζουν το πλαίσιο (κοινωνικό, πολιτισμικό κτλ) στο οποίο γίνονται τα σχόλια. Και βέβαια πρέπει να έχουμε κατά νου ότι το διαδίκτυο δεν μπορεί να υποκαταστήσει πλήρως τις ανθρώπινες σχέσεις και πως ως κοινωνία – κρίνοντας από την ποιότητα του περιεχομένου των αναρτήσεων στα κοινωνικά δίκτυα – έχουμε πολλά βήματα ακόμη να κάνουμε για να μάθουμε να έχουμε ενσυναίσθηση και σεβασμό απέναντι σε άλλα άτομα και να κάνουμε διάλογο.

                Τι γίνεται όσον αφορά τις μεθόδους διαχείρισης περιεχομένου που ξεφεύγει από τους κανόνες της κοινότητας όπως τους περιέγραψα πιο πάνω; Ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη συχνότητα της παραβίασης μέσω αναρτήσεων, η διαχείριση μιας πλατφόρμας μπορεί ως προς τις αναρτήσεις να προχωρήσει σε σύσταση, σε σήμανση μιας δημοσίευσης ως προβληματικής, σε απόκρυψη της δημοσίευσης αλλά αυτή να παραμένει προσβάσιμη σε όποιο άτομο θέλει να τη δει και σε διαγραφή της δημοσίευσης. Ως προς το άτομο που κάνει τις εν λόγω δημοσιεύσεις, μπορεί να υπάρχει σύσταση κάποιο διάστημα, αν αυτή και τα προηγούμενα μέτρα δε λειτουργήσουν ή αν πρόκειται για πολύ σοβαρό παράπτωμα απαγόρευση ανάρτησης και ως έσχατο μέσο διαγραφή του λογαριασμού.

                Πέρα από τους κανόνες που διέπουν τη συμπεριφορά των χρηστών και των χρηστριών σε σχέση με την ελευθερία του λόγου είναι αναγκαίοι και κανόνες σε σχέση με τη διαχείριση αυτών των ζητημάτων από μία ηλεκτρονική πλατφόρμα. Οι κανόνες θα πρέπει να είναι σαφείς και προσβάσιμοι σε όλα τα μέλη της κοινότητας τα οποία με γνώση τους θα επιλεγούν τη συμμετοχή σε αυτή και να εφαρμόζονται αμερόληπτα σε όλες τις περιπτώσεις που η διαχείριση μπορεί να παρέμβει. Το λογισμικό θα πρέπει να είναι ανοιχτού κώδικα και να είναι σαφής η λειτουργία του, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε κρυφή λειτουργία διαχείρισης. Τα δεδομένα των μελών της πλατφόρμας θα πρέπει να ανήκουν στα ίδια και από ένα χρονικό όριο και έπειτα να μπορούν να διαγράφονται αν τα ίδια  το επιθυμούν. Το λογισμικό θα πρέπει να είναι ελεύθερο στη χρήση, ώστε σε περίπτωση που μερίδα ατόμων δε θέλει να συμμετέχει με αυτούς τους όρους να μπορεί εύκολα να στήσει μια πλατφόρμα με δικούς της όρους και όχι να εξαναγκάζεται σε συγκεκριμένο ρυθμιστικό πλαίσιο λόγω έλλειψης εναλλακτικών. Όταν επιβάλλεται κάποια ποινή από τη διαχείριση αυτή θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν διαυγώς τεκμηριωμένη με βάση τους κανόνες και βέβαια τα άτομα που διαχειρίζονται να αναλαμβάνουν την ευθύνη της ποινής και να μπορούν να κρίνονται από όλη την κοινότητα ως προς το δίκαιο της εφαρμογής των κανόνων.

                Τέλος, όταν και όσο αυτό είναι δυνατό και ταιριάζει, η ηλεκτρονική πλατφόρμα να βοηθάει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της και να μην είναι εντελώς απρόσωπη.  Μην ξεχνάμε ότι δεν έχουμε απλώς να κάνουμε με μηχανές παραγωγής δημοσιεύσεων αλλά με ανθρώπους που έχουν τη δική τους καθημερινότητα και ιστορία. Να υπάρχει ανατροφοδότηση μεταξύ μελών και διαχείρισης, ώστε να μην επιβάλλεται ένας διαχωρισμός μεταξύ ενός ιερατείου και του κοινού για να μπορούν να βρεθούν κοινοί τόποι για την έκφραση και τις ανάγκες. Και με βάση όλα όσα ειπώθηκαν λοιπόν μέχρι τώρα, να εξαντλούνται τα περιθώρια σύγκλισης μέγιστης ελευθερίας λόγου που είναι και η πρώτη προτεραιότητα, αντικειμενικά σοβαρής βλάβης στο πλαίσιο που συμβαίνει, με συμπερίληψη των αναγκών των μελών της κοινότητας και των ισχυόντων τοπικών νομικών πλαισίων. Να έχουμε μία πλατφόρμα να διευκολύνει την έκφραση, το μοίρασμα και τη συνύπαρξη εντάσσοντας όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο και σεβόμενη την ποικιλομορφία και την προσωπικότητα καθενός και καθεμιάς.